انحرافات ستون فقرات
برای اینکه با عوارض انحراف ستون فقرات بیشتر آشنا شویم، لازم است انواع انحرافات ستون فقرات را بشناسیم. به‌طورکلی می‌توانیم بگوییم که انحرافات ستون فقرات به دو دسته تقسیم‌بندی می‌شوند؛ دسته اول انحراف کایفوز و دسته دوم انحراف اسکولیوز.
قبل از هر چیزی باید بدانیم کایفوز و اسکولیوز به چه صورت ایجاد می‌شوند و چگونه می‌توان از ایجاد آن‌ها جلوگیری کرد و در صورت ایجاد این انحرافات چه اقداماتی لازم است، انجام دهیم تا از عوارض بعدی جلوگیری کنیم.
کایفوز چیست؟
کایفوز یا گوژپشتی یا همان قوز کمر به انحرافی گفته می‌شود که ستون فقرات در قسمت فوقانی دچار یک انحراف غیرطبیعی می‌شود. زمانی که فرد وارد دوره بلوغ اسکلتی می‌شود، احتمال تشدید کایفوز بیشتر از سایر زمان‌هاست، زیرا در این دوره کودک دچار یک جهش رشد می‌شود.
کایفوز، انحرافی پیش‌رونده است و در صورتی که کنترل نشود به دلیل تضعیف عضلات تنه انحراف شدیدتر خواهد شد. رعایت وضعیت صحیح بدن در هنگام نشستن و ایستادن یکی از عوامل مهم پیشگیری از ایجاد کایفوز است.
یکی از علائم آن عدم توانایی فرد در حفظ وضعیت صحیح ستون فقرات است مثلاً هنگامی‌که به کودکتان درباره نحوه نشستن، تذکر می‌دهید ممکن است چنددقیقه‌ای به شکل صحیح بنشیند و خیلی زود احساس خستگی و درد کند و دوباره به حالت قبل بازگردد.
میزان انحراف طبیعی کایفوز ستون فقرات ۴۵ درجه است و در صورتی که انحراف بیشتر از این درجه شود با توجه به میزان انحراف و سن فرد، راهکارهای مناسب را در جهت اصلاح و درمان یا کنترل انحراف پیشنهاد می‌کنیم تا از ایجاد عوارض انحراف ستون فقرات جلوگیری کنیم.
عوارض انحراف کایفوز
درصورت عدم درمان، انحراف کایفوز عوارضی به دنبال خواهد داشت که به عوارض انحراف ستون فقرات، کایفوز می‌توان به مشکل تنفسی، شکل ظاهری، مشکل گوارش اشاره کرد که در ادامه تک تک به آن‌ها می‌پردازیم.
مشکلات تنفسی
یکی از عوارض انحراف ستون فقرات کایفوز، مشکلات تنفسی است. درصورتی‌که کایفوز شدید باشد مشکلات تنفسی را به همراه خواهد داشت، زیرا کایفوز غیرطبیعی به ریه‌ها فشار وارد کرده و مانع افزایش حجم قفسه سینه حین تنفس شده و عملکرد ریه‌ها را دچار اختلال می‌کند.
شکل ظاهری
اهمیت داشتن شکل ظاهری متعارف بر هیچ‌کس پوشیده نیست و از بین رفتن شکل مطلوب ستون فقرات به دنبال کایفوز، یکی دیگر از عوارض جانبی کایفوز است که مستقیماً شکل ظاهری ستون فقرات را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
مشکل گوارش
مشکل گوارش به دنبال کایفوز بسیار شدید ایجاد می‌شود، کایفوز بسیار شدید می‌تواند عملکرد دستگاه گوارش را به دلیل ایجاد فشار‌های مضاعف تحت تأثیر قرار دهد. آخرین عوارض انحراف ستون فقرات کایفوز، مشکل گوارش است.
اسکولیوز چیست؟
اسکولیوز یا کجی ستون فقرات ممکن است به علل و دلایل متفاوتی، ایجاد شود. گاهی یک علت زمینه‌ای باعث تشکیل اسکولیوز می‌شود و گاهی به علت وضعیت بد نشستن و لم دادن‌های یک‌طرفه ایجاد می‌شود.
هنگامی که جهش رشدی اتفاق میفتد، اسکولیوز بیشتر از سایر سنین دیگر خود را آشکار می‌سازد. در این انحراف راستای صحیح ستون فقرات از بین خواهد رفت و ستون فقرات به شکل s دیده می‌شود، عدم تقارن در شانه‌ها و لگن یکی از علائم اسکولیوز است.
انحراف اسکولیوز از خفیف تا شدید علائم مختلفی به همراه دارد و راهکارهای درمان آن نیز با توجه به میزان انحراف و سن متفاوت است. خودداری از لم دادن‌ها و یا نشستن‌های یک طرفه و درمان هرگونه عاملی (مانند انحرافات زانو) که باعث از بین رفتن راستای صحیح ستون فقرات می‌شود، یکی از راهکارهای جلوگیری از ایجاد اسکولیوز در افراد می‌باشد.
البته باید به این نکته هم توجه داشته باشید که گاهی ایجاد اسکولیوز علت مشخصی ندارد و ایدیوپاتیک است و گاهی فرد در ایجاد آن هیچ نقشی ندارد چون به علت نیمه تشکیل شدن مهره‌های کمر در دوره جنینی به صورت مادرزادی ایجاد می‌شود، در این صورت فرد نمی‌تواند از ایجاد انحراف اسکولیوز جلوگیری کند.
عوارض انحراف اسکولیوز
در صورتی که انحراف اسکولیوز درمان و اصلاح نشود عوارضی را به همراه دارد، در ادامه با عوارض انحراف ستون فقرات اسکولیوز آشنا می‌شویم.
شکل ظاهری
هنگامی که فرد دچار اسکولیوز می‌شود شکل ظاهری بدن تغییر می‌کند و دچار ناهماهنگی می‌شود و ممکن است کتف‌ها و شانه‌ها نامتقارن باشند و یک شانه بالاتر از شانه مقابل قرار گیرد و یا یک کتف پایین‌تر از کتف مقابل باشد.
یا دفورمیتی لگن که دو طرف لگن نیز تقارن خود را از دست می‌دهند و لگن چپ و راست قرینه نبوده و یک سمت بالاتر از سمت مقابل قرار می‌گیرد یا برجستگی دنده‌ها در سمت منحرف شده بیشتر بوده و ممکن است قفسه سینه نیز در یک سمت بدن برجسته‌تر دیده شود.
یک راه مطمئن برای بررسی بالینی دفورمیتی ستون فقرات تست آدامز فوروارد بندینگ است در این تست فرد مانند رکوع نماز خم شده درحالی‌که زانوها صاف هستند و دست‌ها آویزان و کف دست‌ها به هم می‌چسبند. هرگونه عدم تقارن در این وضعیت نشانه شروع اسکولیوز در کودک شماست که بهتر است هرچه سریع‌تر برای دریافت بریس و انجام حرکات اصلاحی لازم مراجعه کنید.
درد شدید در ستون فقرات
بسیاری از دفورمیتی‌های ستون فقرات بدون درد شروع می‌شوند و تشدید می‌شوند و نداشتن درد ممکن است باعث تشخیص دیرهنگام اسکولیوز یا کایفوز شود اگرچه عده‌ای ممکن است درد شدید در ستون فقرات را تجربه کنند و احساس درد یکی دیگر از عوارض انحراف ستون فقرات اسکولیوز است، این درد با افزایش سن بیشتر خواهدشد.
انجام تست‌های تشخیصی بالینی (مانند تست آدامز فوروارد بندینگ) یا مراجعه به کلینیک کوشا با اسکن ستون فقرات بدون اشعه برای تشخیص به‌موقع انحرافات ستون فقرات بسیار ضروری است.
تا اینجا شما با عوارض انحراف ستون فقرات کایفوز و اسکولیوز آشنا شده‌اید و در ادامه با روش درمان این دفورمیتی بیشتر آشنا خواهید شد.
درمان انحرافات ستون فقرات
درمان انحرافات ستون فقرات با استفاده از روش‌های غیر جراحی تا قبل از سن بلوغ اسکلتی و قبل از بسته شدن صفحات رشد امکان‌پذیر است. پس از بسته شدن صفحات رشد هیچ‌گونه روشی به‌جزء جراحی برای درمان و اصلاح انحرافات ستون فقرات صورت نمی‌گیرد.
صفحات رشد معمولاً در افرادی که زیر ۱۷ سال سن دارند، باز می‌باشند و با استفاده از عکس‌های رادیولوژی می‌توانیم از باز بودن صفحات رشد اطمینان حاصل کنیم. اینکه کدام‌یک از روش‌های درمان به فرد توصیه خواهد شد به عوامل مختلفی ازجمله سن، میزان انحراف، میزان انعطاف‌پذیری بدن بستگی دارد. انحرافات خفیف تا متوسط معمولاً با کمک ورزش‌های اصلاحی ستون فقرات و تقویت عضلات تنه برطرف خواهند شد.
انحرافات متوسط تا شدید با کمک بریس‌های اصلاحی ستون فقرات و انحرافات خیلی شدید معمولاً با استفاده از جراحی درمان می‌شوند و مدت‌زمان درمان با بریس‌های اصلاحی معمولاً یک و نیم تا دو سال به طول می‌انجامد.
طبیعی است که هرچه شدت و میزان انحراف کمتر باشد پاسخ به درمان غیر جراحی بیشتر و بهتر صورت می‌گیرد و شما عزیزان می‌توانید برای تشخیص به‌موقع و درمان با روش غیر جراحی و با استفاده از بریس‌ها یا کمربندهای اصلاحی ستون فقرات با متخصصین ما در کلینیک کوشا مشورت کنید.
